OVER-LEVEN en ZIEK-ZIJN

Hoe is dat: doodgaan?

Onlangs stelde iemand de vraag: hoe is dat doodgaan? Een vraag waar je dan even stil van wordt. En het eerlijke antwoord is dan: ik weet het niet! Natuurlijk schiet die ander daar niet zo veel mee op maar ik weet het echt niet. Het zijn van die vragen waar je met de rug tegen de muur staat en je kunt filosoferen over ‘los moeten laten’, ‘je voelt het leven uit je weg trekken’, ‘dat het misschien wel met angst gepaard zal gaan of juist niet’, maar hoe het is en voelt weet je niet.

Het is belangrijk dat je aanwezig bent bij mensen in hun laatste uren en dagen. Dat ze het gevoel hebben niet alleen te zijn. Laatst was ik op een bijeenkomst rondom palliatieve zorg. Wat daar sterk naar voren kwam was dat we mee kunnen lopen, aanwezig kunnen zijn, onze warme en liefdevolle zorg kunnen geven maar die laatste stap, die zet de mens die stervende is uiteindelijk alleen. Je kunt meegaan tot aan de grens maar daar stopt het over die grens heen daar kunnen wij niet meegaan. Het is misschien juist DAT wat ons soms machteloos maakt en die ander die sterft zo eenzaam.

Hoe is dat doodgaan? Eens staan we alleen daarvoor maar hoe iemand anders of hoe ik dat beleef, doorleef en ervaren zal, dat weet je dan pas. Een grote vraag waarop ik het antwoord van die medemens die stervende was schuldig moest blijven. Ik kon alleen zeggen: vertrouw er op ik blijf bij je, ik zit naast je en misschien helpt dat, dat jij die stap over de grens van het leven heen ‘rustig’ kunt zetten. Voor de buitenwacht waarnemend en omringt door de naasten die zo dierbaar waren in het leven is deze medemens op een ‘rustige’ manier overleden.

Hub van den Bosch